Historische geveltekens in Vragender opnieuw in kaart gebracht en hersteld
In het buitengebied van Vragender zijn historische geveltekens te vinden. Deze geveltekens vertellen het verhaal van de katholieke boerenfamilies uit het dorp. Ze bestaan uit symbolen zoals kruizen en harten en zijn sinds het begin van de 19e eeuw geplaatst. Ze geven uiting aan het katholieke geloof van de bewoners. Begin dit jaar hebben we samen met Project Landschap Vragender (PLV) deze geveltekens opnieuw in kaart gebracht. Ook hebben we meer dan 10 geveltekens die verdwenen of beschadigd waren, hersteld en teruggeplaatst.
Wat zijn geveltekens?
Geveltekens zijn versieringen die vaak op de top van een boerderij staan. In Oost-Nederland zijn ze er in verschillende vormen en niet altijd katholiek. In Vragender zijn ze meestal hart- en kruisvormig, wat de trouw van de bewoners aan hun katholieke geloof laat zien. Sommige geveltekens zijn bijzonder, zoals die van de kerk van Vragender uit 1869. We weten niet precies wanneer de katholieke geveltekens zijn ontstaan, maar ze horen bij de bloei van de katholieke cultuur in de 19e eeuw.
Onderzoek en restauratie
De geveltekens in Vragender zijn al eerder bestudeerd, onder andere in de jaren 80 door historici Wim Scholtz en Martin Lurvink. Daarna zijn veel geveltekens verloren of beschadigd door sloop, verbouwingen of splitsing van boerderijen. Het onderzoek van 2024 had als doel om deze waardevolle symbolen opnieuw in kaart te brengen, te restaureren en waar mogelijk terug te plaatsen. Zo blijven deze historische tekens zichtbaar als onderdeel van ons cultureel erfgoed.
Onderzoekers Chris Garstenveld en Linde te Kronnie hebben dit jaar de geveltekens in en rondom Vragender geïnventariseerd. Ze bezochten tientallen boerderijen en documenteerden en fotografeerden de geveltekens. Sommige tekens waren in slechte staat door slijtage of weersinvloeden. Andere tekens waren verdwenen door verbouwingen of sloop van de boerderij. Door dit onderzoek zijn de geveltekens gerestaureerd en teruggeplaatst. De Vragenderse timmerlieden Jan en Frans Hahné hebben de geveltekens met veel vakmanschap hersteld. Ze geven levenslange garantie op hun werk.
Geveltekens weer zichtbaar
Vanaf november zijn de herstelde geveltekens weer te bewonderen op boerderijen rondom Vragender. Door de samenwerking met PLV blijven deze bijzondere symbolen ook voor toekomstige generaties behouden.
